7 tys. chorób nadal nie ma skutecznego leczenia. Oto w czym nauka pokłada nadzieję (2024)

Każdego dnia, miliony ludzi zmagają się z różnego rodzaju dolegliwościami. Odwiedzają lekarzy, wykonują badania diagnostyczne, przyjmują leki. Zdarza się, że mimo usilnych prób i najszczerszych chęci te działania nie przynoszą efektów. Około 7 tys. chorób wciąż wymaga opracowania leczenia, które można by uznać za skuteczne. To źródło cierpienia dla pacjentów i naglące wyzwanie dla lekarzy. Pomimo tego, że medycyna w ostatnich dziesięcioleciach rozwija się w błyskawicznym tempie, wiele współczesnych terapii, w tym onkologicznych, cechuje się niewystarczającą skutecznością bądź poważnymi skutkami ubocznymi. Czy cała nadzieja opiera się na rozwoju biotechnologii?

7 tys. chorób nadal nie ma skutecznego leczenia. Oto w czym nauka pokłada nadzieję | Gorodenkoff, Tanu4869 / Shutterstock

1. Ok. 7000 chorób nadal wymaga skutecznego leczenia, nadzieją dla pacjentów może być rozwój biotechnologii
2. Biotechnolodzy pracują m.in. nad terapią celowaną stosowaną do zwalczania nowotworów, co daje obiecujące rezultaty
3. Rozwój biotechnologii przyspieszyła pandemia koronawirusa — mobilizacja skoncentrowana na wynalezieniu szczepionki, pokazała, jak szybkie może być opracowywanie innych nowych leków
4. Sprawdź, jak ty dbasz o zdrowie. Zrób krótki test
5. Więcej informacji znajdziesz na stronie głównej Onetu

Rys historyczny rozwoju technologii medycznych

W połowie lat 50. XX wieku epidemia polio była odpowiedzialna za wysoką śmiertelność wśród dzieci na całym świecie. Wirus atakuje ośrodkowy układ nerwowy, konsekwencją zakażenia jest zapalenie mózgu i asymetryczne porażenie kończyn dolnych lub górnych prowadzące do zaniku mięśni. Atrofia mięśni klatki piersiowej może prowadzić do upośledzenia układu oddechowego i w konsekwencji do śmieci.

1. Nie żyje Paul Alexander. Prawie 70 lat życia spędził w żelaznym płucu

Co ciekawe, pierwszą skuteczną szczepionkę na polio opracował Polak, Hilary Koprowski. Postanowił on wykorzystać w badaniach szczury, które okazały się idealnymi nosicielami dla wirusa. Szczepionka Koprowskiego była w istocie koktajlem ze szczurzego rdzenia kręgowego i tkanki mózgowej.

Ciąg dalszy artykułu znajduje się pod materiałem wideo.

W 1950 r. preparatem zaszczepione zostało pierwsze dziecko. Testy zakończyły się pełnym sukcesem – szczepionka była bezpieczna i powodowała wytworzenie odpowiednich przeciwciał, które zapewniały odp*rność na wirusa.

— Drugim kluczowym momentem było wynalezienie pierwszego antybiotyku. To właśnie wdrożenie nowych, innowacyjnych leków w 73 proc. przyczyniło się do tego, że żyjemy znacznie dłużej niż kilkadziesiąt lat temu. Przykłady takich osiągnięć to terapia wirusowego zapalenia wątroby typu C. Dziś jesteśmy w stanie wyleczyć w zasadzie 100 proc. pacjentów, a jeszcze kilka lat temu leczenie nie dość, że było długotrwałe i obciążone bardzo poważnymi skutkami ubocznymi, to jego skuteczność wynosiła tylko ok. 50 proc. – mówi Dorota Dobrzańska-Szoentag, wykładowca na kierunku Applied Biosciences, Coventry University Wrocław.

1. Polacy biorą te leki na potęgę. Zamiast leczyć infekcje, tylko pogarszają sprawę

Rozwój technologii medycznych, takich jak nowoczesne urządzenia diagnostyczne, zaawansowane terapie i nowe leki, umożliwił skuteczniejsze leczenie wielu chorób. Wciąż jednak jest wiele do zrobienia, a także… do odkrycia. Leki stosowane podczas chemioterapii (cystostatyki) niszczą nie tylko masy nowotworowe, lecz także zdrowe komórki, wiąże się to z szeregiem skutków ubocznych takimi jak utrata włosów czy obniżone samopoczucie pacjentów.

Obecnie, biotechnolodzy pracują nad rozwojem terapii celowanej. Jej innowacyjność polega na tym, że wykorzystując leki ukierunkowane molekularnie, hamuje mechanizmy powstawania i rozwoju nowotworów bez uszkadzania zdrowych tkanek. Wprowadzenie leczenia celowanego stało się możliwe dzięki szeregowi badań obrazujących mechanizmy, które przyczyniają się do powstawania nowotworów oraz ich wzrostu.

W ramach terapii pacjent otrzymuje leki dobrane na podstawie czynników predykcyjnych, dzięki którym określane jest prawdopodobieństwo uzyskania korzyści w ramach podjętego leczenia. Kluczową rolę odgrywają tutaj różnice molekularne i genetyczne w komórkach nowotworowych. To one decydują o wyborze odpowiednich leków dla konkretnego pacjenta.

Zaburzenia molekularne i genetyczne nie są identyczne u wszystkich chorych, nawet jeśli mają podobną diagnozę, na przykład raka płuc. Dlatego stosowanie jednego, wybranego leku u każdej osoby z tym samym nowotworem nie zawsze przyniesie pełne efekty.

Eksperci podkreślają, że praca w laboratorium przyczynia się do ratowania życia tysięcy pacjentów na całym świecie. To poczucie misji sprawia, że praca w biotechnologii jest nie tylko fascynująca, ale także wysoce satysfakcjonująca.

Rozwój przemysłu biotechnologicznego

Myśląc o przemyśle farmaceutycznym, na ogół wyobrażamy sobie gigantyczne koncerny zza oceanu, tymczasem prace nad nowoczesnymi lekami prowadzone są także w Polsce. Rodzime firmy biotechnologiczne zajmują się m.in. opracowaniem białek kapsydów wirusowych do produkcji nowoczesnych szczepionek, które mają chronić przed wirusami atakującymi układ oddechowy, takimi jak RSV, SARS-CoV-2 i grypa.

Grupy badawcze w Polsce opracowują także opatrunki nanożelowe do leczenia oparzeń i odleżyn. Innym przykładem wynalazków znad Wisły jest praca nad syntetyczną krwią. W przyszłości, dostępność krwi produkowanej przez naukowców mogłaby rozwiązać problem braku tej ludzkiej w szpitalach oraz wydłużyć relatywnie krótki, termin przechowywania organów do przeszczepów.

Aktualnie obserwujemy postęp w rozwoju branży biotechnologicznej. Zmiany w tym sektorze zazwyczaj wymagały jednak sporo czasu. W przypadku wprowadzania na rynek nowych leków, proces trwa zazwyczaj od 10 do nawet 20 lat. Ostatnie lata przyniosły jednak niespodziewane zmiany w tym obszarze.

Pandemia COVID-19 wstrząsnęła światem, międzynarodowa mobilizacja skoncentrowana na wynalezieniu szczepionki, pokazała jednak, jak szybkie może być opracowywanie nowych leków. Dzięki globalnej współpracy między naukowcami, instytucjami badawczymi i rządami, możliwa była szybka wymiana informacji i wyników badań.

W połączeniu z elastycznością regulacyjną, dało to możliwość szybkiej reakcji na wirusa niebezpiecznego w skali globalnej. Zmiany w podejściu do wdrażania nowych rozwiązań, jeśli zostaną utrzymane, mogą w przyszłości przyspieszyć rozwój innych terapii. Dla przykładu, technologię mRNA wykorzystywaną przy produkcji szczepionek na COVID-19 można adaptować do wykorzystania w walce z nowymi patogenami.

Pandemia przyspieszyła także rozwój innych technologii, takich jak sztuczna inteligencja czy modelowanie komputerowe. W związku z tym firmy biotechnologiczne są dziś uzbrojone w szereg narzędzi mogących zrewolucjonizować leczenie nawet najgroźniejszych chorób.

Praca w tym obszarze obejmuje szeroki zakres działań w różnych sferach, począwszy od biologii molekularnej, po chemię organiczną i bioprocesy. To praca niezwykle potrzebna — choroby rzadkie i nowotwory wciąż bywają dla pacjentów niemalże jak wyrok śmierci. Poszukiwanie nowych metod ich leczenia oraz wykrywania to sens pracy i misja biotechnologów. W sektorze potrzebne są nowe talenty, aby wspierać działania badawcze, które dadzą szansę na zdrowie, pozwalają na poprawę jakości i długości życia tysięcy pacjentów.

Rośnie popyt na kierunki biotechnologiczne

Obecnie kierunek "Biotechnologia" ma w swojej ofercie edukacyjnej ponad 30 publicznych szkół wyższych w Polsce. Jak podaje serwis otouczelnie.pl, limity miejsc na studiach I stopnia oscylują między 15 a 200. Podczas zeszłorocznej rekrutacji na Uniwersytecie Wrocławskim to właśnie medyczna biotechnologia molekularna cieszyła się największą popularnością. Kierunek, choć nowy, zainteresował aż 289 osób przy zaledwie 20 przewidzianych miejscach.

Oznacza to, że o jedno miejsce konkurowało aż 14 osób. Porównując ofertę poszczególnych uniwersytetów warto jednak zwrócić uwagę na szczegóły. Ważne jest, aby dać studentom nie tylko możliwość zgłębienia technik molekularnych, biochemicznych i genetycznych, kluczowych dla współczesnej biotechnologii, ale także poznania międzynarodowych regulacji formalnych i prawnych, niezbędnych do skutecznego wprowadzenia nowego leku na rynek.

"Na prowadzonym przez nas kierunku Applied Biosciences, współpracujemy z Polskim Związkiem Innowacyjnych Firm Biotechnologii Medycznej BioInMed, który stanowi ważny element ekosystemu polskich innowacji biomedycznych i zrzesza dziś 19 spółek pracujących nad projektami B+R w obszarze drug discovery/drug development, Dzięki ich zaangażowaniu, nasi studenci nauczą się praktycznych technik laboratoryjnych oraz zasad prowadzenia projektów badawczych w środowisku biznesowym. Dzięki tej unikatowej mieszance kompetencji i doświadczeń, absolwenci naszej uczelni będą lepiej przygotowani nie tylko na wyzwania nauki, ale i rynku pracy" — mówi dr Dorota Dobrzańska-Szoentag z Coventry University, który od września 2024 otwiera kierunek Applied Biosciences we Wrocławiu.

1. Sztuczna inteligencja zastąpi lekarzy? Wiceprezes Microsoftu: za jakiś czas niektóre umiejętności przestaną być potrzebne

Inocardia, start-up utworzony przez naukowców z Coventry University, specjalizuje się w zaawansowanych technologiach kardiologicznych, w tym w rozwoju inteligentnych urządzeń do monitorowania pracy serca oraz algorytmów predykcyjnych, które pozwalają na wczesne wykrywanie potencjalnych zagrożeń zdrowotnych. Dzięki takim rozwiązaniom, pacjenci mogą liczyć na bardziej spersonalizowaną opiekę, a lekarze na skuteczniejsze narzędzia do diagnostyki i leczenia.

Przyszłość medycyny rysuje się w świetlanych barwach, z dużym naciskiem na prewencję i wczesną interwencję. Technologie, które kiedyś wydawały się nieosiągalne, stają się codziennością. Innowacje biotechnologiczne są kluczowe w walce o zdrowie i życie pacjentów na całym świecie.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.

Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.

• Print Icon
• Mail Icon